FİİLİMSİ (EYLEMSİ)

*Kökü fiil olduğu halde, çeşitli ekler alarak, cümlede isim, sıfat, zarf olarak kullanılan sözcüklerdir.
*Fiil gibi çekimlenemezler. Kip ve kişi eki almazlar.
*Yan cümle kurarlar. (Daha sonra detaylandırılacak)
*Eylem anlamını tamamen yitirmezler.
*İsim çekim eklerini alabilirler.
*Olumsuzluk eki alabilirler.

FİİLİMSİLER GÖREVLERİNE GÖRE ÜÇE AYRILIR:

1)İSİM-FİİL (ADEYLEM)

Fiil+ -mek,-mak,-me,-ma,-ış,-iş,-uş,-üş (Ma-y-ış-mak)

Voleybol oynamayı severim.
Onun gülüşüne sinir oluyorlardı.
Yürümek insanı rahatlatıyor.
Düşmesiyle kalkması bir oldu.
Kaçış planını iyi yapmalıyız.

Not: Bazı isim-fiiller, fiilimsi özelliğini kaybedip, kalıcı isim oluşturabilirler.
Sarmaya bayılırım.
Kazmaları alıp, yola çıkalım.
Yazma eserler pahalı oluyor.
Ekmek parası için çalışıyor.
Denemeye kaç öğrenci girdi.
Dondurma yere düştü.

Not: Bir sözcüğün kalıcı isim olup, olmadığını anlamak için olumsuzunu yaparız. Olumsuzu yapılamıyorsa kalıcı isimdir.
Sarmamaya bayılırım. (Sarma kalıcı isimdir.Olumsuzu yapılamıyor.)


Not: Olumsuzluk eki ile “-me,-ma” isim-fiil ekini karıştırmamak gerekir.
Gelme dedim, geldi. (-me olumsuzluk eki.)
Gelmemesi beni sevindirdi. (1.si: olumsuzlukeki, 2.si: isim-fiil eki)


2)SIFAT-FİİL (ORTAÇ)

Fiil+ -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş

Görünen köy kılavuz istemez.
Yıkılası virane bizi perişan etti.
Ne bitmez çilemiz varmış.
İşe yarar bir tornavida bulamadım.
Tanıdık simalar görünmez oldu.
Gelecekgünlerin ne getireceği belli olmaz.
Ölmüşeşek kurttan korkmaz.

Not: Sıfat-fiil, isimden önce gelip, onun sıfatı olarak kullanılır. Bazı durumlarda, bu isim düşer ve adlaşmış sıfat-fiil oluşur.
Gelen, gideni aratır.
Dün çarşıda bir tanıdığa rastladık.
Düşenin dostu olmaz.
Kırılacakları kutuya koyalım.


Not: “-r, -ecek, -miş, -dik” gibi fiil çekim ekleriyle sıfat-fiil eklerini karıştırmamak gerekir. Sözcük kişilere göre çekimlenemiyorsa, sıfat-fiildir.
Kaçacağım bir gün bu yerden. (Gelecek zaman eki)
Kaçacak yerim aklmadı. (Sıfat-fiil eki)
Pişmiş aşa su katmış. (1. miş: sıfat-fiil eki; 2. miş: öğrenilen geçmiş zaman eki)
Düştük yollara, yine. (Görülen geçmiş zaman eki)



3)ZARF-FİİL (BAĞ-FİİL) (ULAÇ)

Fiil+-e,-ip,-ince,-erek,-ken,-meden,-meksizin,-dıkça,-eli,-r,-mez,-casına,-dığında

O ağacı gördükçe seni hatırlıyorum.
Uyumaksızıniki gün yol aldık.
Son satırı yazıp, veriyorum.
Gülünce yanakları al al oldu.
Yağmur yağarken hüzünlenirim.
Koşarak karşı kaldırıma geçti.
Ağlaya ağlaya göz yaşlarım kurudu.
Tedbirini almadan, o mağaraya girmemelisin.
Pazara çıkalıiki saat oldu.
Gelir gelmez onu sordu.
İşi bitirdiğinde, odama gel.